netoops blog
>>> Ansuf Yes-wen ! ⴰⵏⵙⵓⴼ ⵢⴻⵙ ⵡⴻⵏ <<< Ma ulac Tamaziɣt, ulac ulac ulac...
Sbeddet asnas Tala uMaziɣ_1_1.0 deg usawal-nwen Android. Tala uMaziɣ deg-s ugar n 600 n yimagraden, 50 n yimawalen, 100 n yidlisen, 35 n yiseɣẓanen ...

dimanche 16 septembre 2018

Timlilit tagraɣlant ɣef tgelda n Syphax


Tagelda n Imasisiliyen (Numidya tutrimt) tuɣal d tanezmart tameqrant di Tefriqt deg tallit n taggara n lqern wis 3 d tazwara n lqern wis 2 seld talalit n Sidna Ɛisa. Ɣef uqerruy n tgelda-agi, yiwen n ugellid, ula d netta d anezmar, Sifaks. Carthage d Rome, sin n yexṣimen di tallit-nni, ttemḥezwaren anwa ara igen assaɣen akked tgelda-agi, di tallit-nni n ṭrad afniqi wis sin (218-201 stsɛ)...


Sifaks, segmi yeẓra tixutert n temlilt-ines, yessexdem tamenziɣt yellan gar snat n tnezmarin-agi, yessumer tanefrut gar-asen, dɣa tella-d « Temlilit n Siga » deg useggas 206 stsɛ.

Tagelda tejbed seg utaram alammi d talemmast n Lezzayer, tamanaɣt-is d Siga yellan d tamdint tastratiǧit deg temnaḍt n wehran ijebden ɣer unẓul alamma d tamurt n Igectulen. D tamurt iwulmen i usnerni n tfellaḥt akked uskar n lmal. Tameddurt deg-s tgerrez. Annect-a yefka-d afud i usuddes n yiwet n tzemmalt tameqrant.

Akka i tella tgelda n Imasisiliyen ddaw n leḥkem n Sifaks i d-yesneɛten tanezmart-ines deg ṭrad afniqi wis sin, yeswehmen Irumaniyen d Iqerṭaǧiyen yettemḥezwaren anwa ara yilin ɣer tama-s.


Tixutert n tgelda-agi d temlilt n Sifaks tuklal asqerdec d unadi sɣur imnadiyen d yimusnawen d-yezzin i yill agrakal. Siga, tamdint tageldant, tella tesɛa azal d ameqran s umezruy-ines d wansayen-ines i mazal ar ass-a ttunebdaren-d.

Yessefk ɣef isdawanen d yimusnawen n umezruy d tgemmi n tmurt-nneɣ ad rren lwelha-nsen ugar ɣer tallit-agi s usuddes n temliliyin tussnanin d usiẓreg n yedlisen d-yettawin ɣef tgelda n Imasisiliyen akked tgeldiwin tiyaḍ.

Ɣef ayagi i d-yella usumer n usuddes n yiwet n temlilit tussnant ara d-yawin ɣef umezruy n tgelda-agi akked tgemmi-ines tamesbaɣurt i mazal ur ttwassnen ara imi ulac tirawin fell-as.

Igaluzen isenzikiyen (vestiges archéologiques) yebbezrurɛen deg akal n tgelda n Imasisiliyen d agerruj deg aydeg teffer tmussni n umezruy d yiẓuran-nneɣ. Imeḍqan-agi isenzikiyen d taɛwint tamazrayt ara yesnernin tamarit deg tmurt-nneɣ.

Asqamu Unnig n Timmuzɣa akked ugezdu n Ɛin Timmuccent ṭṭfen afus deg ufus akken ad d-ssudsen timlilitagi tagraɣlant ara d-yawin ɣef « Tgelda n Imasisiliyen :

Sifaks akked temlilit n Siga 206 stsɛ ». Di teɣzi n temlilit ara d-yeḍrun di Ɛin Timmuccent neɣ di Lmersa Ben Mhidi (d-yezgan ɣer tama n Siga), d imusnawen d-yusan si tesdawiyin tizzayriyin akked tiberraniyin ara d-yemmeslayen ɣef temsal tussnanin yerzan amezruy n tgelda n Imasisiliyen (Numidya tutrimt), ddaw leḥkem n ugellid Sifaks d wid t-id-iḍefren, Vermina akked Arcobarzan.

Timlilit-agi tussnant nebɣa-tt d tagnit i yimnadiyen yerran lwelha-nsen ɣer temnaḍt-agi ad mmeslayen ɣef wayen yellan d wayen ur nelli, ama d tizrawin neɣ d imagraden neɣ d idlisen d-yewwin ɣef tallit-agi n umezruy n tmurt-nneɣ ur yettwassen ara aṭas.

👉 Iswiyen n temlilit :

• Asebɣes n yinadiyen ɣef tgelda n Imasisiliyen ;
• Asenɛet n yinadiyen d tezrawin yellan yakan ɣef temnaḍt-agi n tmurt-nneɣ ;
• Asaki ɣef useḥbiber i ilaqen ad d-yili ɣef tgemmi taɣelnawt n temnaḍt-agi ;
• Aslali n wassaɣen d yiẓedwan gar yemnadiyen yerran lwelha-nsen ɣer usentel-agi n tgelda n Imasisiliyen.

👉 Isental n unadi n temlilit :

• Tawacult tagedlant n Imasisiliyen
• Sifaks
• Assaɣen yezdin Sifaks akked Ruma d Qarṭaǧ uqbel timlilit n Siga
• Timlilit n Siga
• Timentiliyin d yigemmaḍ n wassaɣen d-yellan di tallit n tgelda n Imasisiliyen
• Inadiyen n tasenzikit, n umezruy akked n tsedga
• Timdinin : Siga, Sirta, Gunugu, Luy, Tipaza…

Aucun commentaire :

Enregistrer un commentaire